Elmalı Mağarası
İlçeye bağlı Elmalı Mahallesi sınırları içinde yer almakta ve İspir'e 17 km uzaklıkta bulunmaktadır.
Elmalı Mağarası, ülkemizin henüz tam olarak incelenmemiş mağaralarından biridir. Şu ana kadar mağaranın aydınlık ve yarı aydınlık bölümlerine dair bazı gözlemler yapılmıştır. Ulaşılan son noktadan ileriye doğru alçalarak devam eden mağaranın sadece girişten itibaren yaklaşık 400 metrelik bölümüne ulaşılmıştır. Bu mağara, 5.000 kişiyi rahatça barındırabilecek genişliktedir. Mağaranın diğer bölümlerine donanım yetersizliği, çökme tehlikesi, yarasa yoğunluğu, zifiri karanlık, zeminin kaygan oluşu gibi nedenler ve olası tehlikeler yüzünden girilememiştir. Süreç içinde yeni teçhizat ve donanımlı bir ekiple mağaranın girilemeyen bölümlerine de ulaşılması hedeflenmektedir.
Mağara, Jura-Kretase yaşlı kireçtaşları içinde oluşmuş, havalandırma bölgesinde gelişmiş ve bugün itibariyle ihtiyarlık safhasına ulaşmış fosil bir mağaradır. Mağaranın girişi batıya bakar. Yüksekliği 2.5 m, genişliği 2 m’dir. Yatay yönde gelişme gösteren ve basamaklı, boyları 30 m’den 100 m’ye kadar uzanan bir galeri sistemine sahip olan mağaranın giriş yerine göre derinliği 17 metredir. Mağarada toplam 8 adet salon ve bunların tabanında çamurlaşmış sığ su birikintisi bulunmaktadır. Mağara damlataşı oluşumları bakımından zengindir.
Mağaranın içerisi serin ve rutubetlidir. Tavanlarından sızmakta olan sular, salon ve koridorları tamamen karakteristik sarkıt ve dikitlerle doldurmuştur. Dikitlerin çoğu 0.6x4 m ebadındadır. Mağaraya girişte sağ tarafta 4x6 m ebadında ve 3 m derinliğinde, tabii bir havuz da mevcuttur. Havuzdan sağ tarafa gidildiğinde 15-25 m boyunda, 7 m yüksekliğinde büyük galeride 1,5 m yüksekliğindeki sıra dikitlerde yoğunlaşarak yüzeyleşmiş 8-10 m boyunda taş masalar ile içerisindeki sarkıt, dikit ve yatıklar orijinallikleri ile çok güzel bir manzara vermektedir.
Elmalı mağarasının girişi kanatlı hayvanlar, kemirgenler ve sürüngenler dışında kurt, çakal, ayı gibi hayvanların tırmanmasına uygun değildir. Mağarada tespit edilen tek tür yarasalar olmuştur. Galerilerdeki kalın dışkı tabakasından yola çıkarak yarasaların çok uzun zamandan beri bu mağarada yaşadığı anlaşılmaktadır.
Mağarayı ziyaret etmek isteyenlerin Elmalı Mahallesi sakinlerinden yardım almaları tavsiye edilmektedir. Çünkü, birbirine benzeyen yan galeriler yüzünden bazı ziyaretçilerin çıkış noktasını bulmakta zorluk yaşadığı görülmüştür.
