19. Yüzyılın İlk Yarısında İspir ve Köylerinin Nüfusu
Özet
XIX. yüzyılda İspir, Erzurum Eyaletinin kazalarından biri idi. Bu dönemde İspir kazası, günümüzde olduğundan daha geniş bir yüz ölçümüne sahipti. Araştırmaya esas olan nüfus defteri 1835 yılında yapılmış olan nüfus yoklama sonuçlarını ihtiva etmektedir. Günümüzde Rize/İkizdere, Erzurum merkez ve Bayburt’a bağlı olan birçok köy, bahsi geçen tarihte İspir kazasından idare edilmekteydi. Bu çalışmada İspir merkez ile köyleri, Müslüman ve Gayrimüslim nüfus durumuna göre ayrıntılı olarak ele alınmıştır.
Giriş
İspir, Karadeniz Bölgesinin Doğu Karadeniz bölümünde ve Erzurum ili sınırları içinde yer alan bir ilçe merkezidir. Denizden 1200 metre yükseklikte olan İspir, Çoruh nehri kenarında ve Çoruh vadisinde kurulmuş bir yerleşim alanıdır. Kuzeyden Rize ve Artvin illeri, doğudan Tortum, batıdan Pazaryolu ilçeleri ile sınırlanmıştır.
Tarihi İspir kalesi, Çoruh’un sağ kıyısında büyük bir volkanik kaya üzerine inşa edilmiştir. İspir adı, Herodotos tarihinde “saspeir”, Ksenophon’da ise “hesperit” biçiminde kullanılmıştır. Bizanslı Fastus’ta ise “sber/sper” diye anılmaktadır. Şehrin adının, Çoruh nehri kıyısına yerleşmiş bir Saka toplumunun adından geldiği ileri sürülmektedir.
Tarihi İspir kalesi, Çoruh’un sağ kıyısında büyük bir volkanik kaya üzerine inşa edilmiştir. İspir adı, Herodotos tarihinde “saspeir”, Ksenophon’da ise “hesperit” biçiminde kullanılmıştır. Bizanslı Fastus’ta ise “sber/sper” diye anılmaktadır. Şehrin adının, Çoruh nehri kıyısına yerleşmiş bir Saka toplumunun adından geldiği ileri sürülmektedir.
Osmanlı Egemenliği Öncesi İspir
Önemli ticari ve askeri yolların kavşağında yer alması gibi coğrafi konumu ve jeopolitik durumu nedeniyle önem arz eden İspir ve çevresi, tarih öncesi çağlarda son kalkolitik ve özellikle eski Tunç çağından itibaren yoğun yerleşme görmüştür. Tarihi çağlarda ise Hayaşa ve Diauehi krallıklarının hakimiyet alanında kalmıştır.
Bizans döneminde Theodosiopolis Theması içerisinde yer alan İspir, genelde Gürcü-Bizans mücadelesinde rol oynamıştır. Kaynaklarda adından sper olarak bahsedilmektedir.
Türklerin Anadolu’da fethettikleri ve yerleştikleri ilk yerleşim yerlerinden biri olan İspir ve çevresi, İbrahim Yınal komutasındaki Selçuklu ordusunun 1048 zaferi ile Türklerin eline geçmiştir. Bu tarihten itibaren Bizans- Selçuklu mücadelelerine sahne olan ve sık sık el değiştiren yöre, Malazgirt zaferi sonucu kesin olarak Türk yurdu olmuştur.
Malazgirt zaferini müteakip Sultan Alp Arslan tarafından ikta olarak Ebû’l- Kasım Saltuk’a verilen Erzurum ve çevresinde Saltuklu Devleti kurulmuş ve Erzurum’dan sonra, Bayburt, Tercan, Oltu, Micingerd’den başka İspir de Saltuklu egemenliğine geçmiştir. Gürcü kralı David yöreye saldırıda bulunmuş ve rast geldiği Türkmenleri öldürtmüştür. Saltukluların yıkılışından sonra Erzurum ve çevresinde 1202-1230 yılları arasında Erzurum Selçukluları hüküm sürmüş ve İspir de çevresindeki yerleşim alanları ile birlikte Erzurum Selçuklularının egemenliğine dahil olmuştur. Beyliğin kurucusu olan Mugis ed- dîn Tuğrul Şâh zamanında İspir Çarşı camii inşa edilmiştir.
İspir sırasıyla İlhanlı, Eretnalı, Karakoyunlu, Timurlu, Akkoyunlu ve Gürcü krallığı hakimiyetinde kalmıştır.
Osmanlı İdaresine Geçişi
Yörenin Osmanlı hâkimiyetine geçişi kesin olarak bilinmemekle beraber, 1514 Çaldıran seferi sonunda alındığı ve 1515 yılında sancak yapılarak yönetiminin Trabzon atabeyi olan Bayraklu-oğlu’na verildiği kabul edilmektedir. İspir sancakbeyi’nin, 1517 yazında Gürcü savaşları esnasında şehit olması ve aynı tarihlerde yazımına devam edilen Kemah ve Bayburd sancaklarının, 1516-1518 tarihli tahrir defterinde İspir’in bulunmaması; İspir için ayrı bir tahririn yapılmış olduğunun akla gelebileceği ifade edildiği gibi, burasının devam eden Gürcü savaşları sırasında elden çıkmış olabileceği de ileri sürülmektedir.
İspir sancağı, 1520 yılında kazaya tahvil edilerek kendisine bağlı Çeremlü veya Çermelü, Ovacık ve Kabahor nahiyeleri ile birlikte Bayburd Sancağına bağlanmış ve 1529-1530 tarihli tahrir defterinde bu yapı aynen devam etmiştir. 1535 yılında Erzurum Beylerbeyliğinin teşkilinden sonra ise İspir, ayrı bir sancak olarak Erzurum Beylerbeyliğine bağlanmış ve bu durum yüzyılın sonuna kadar devam etmiştir.
XVIII. Yüzyılın ilk yarısında Erzurum Eyaleti’nin livâları arasında yer alan İspir, XIX. Yüzyılda h.1283/1866 yılına kadar Erzurum Eyaletinin Erzurum livasına bağlı bir nahiye olarak idarî ünitede yerini almıştır.
1866 yılında İspir’in idarî yapısında değişiklik olmuş ve nahiyeden kazaya tahvil edilerek, Erzurum livâsının 7 kazasından biri olmuştur. İspir’in bu idarî yapısı Bayburd sancağının teşekkülüne kadar devam etmiş ve Bayburd sancağının teşkilinden sonra 1878 yılında buraya bağlanmıştır. Sancağın lağvedilmesinin ardından İspir, Bayburd kazası ile birlikte Erzincan sancağına bağlanmış, sonra tekrar Erzurum sancağına dahil olmuştur.
Kâtip Çelebi, İspir’i etrafında yüksek dağları ve kalesi olan bir şehir olarak tanıtmakta ve şehrin içinden akan Çoruh nehrinin her iki tarafında bağ ve bahçelerin bolca bulunduğunu söylemektedir. Meyve yönünden buranın zenginliğini de “… ispir miyvekânidir…” şeklinde özetlemektedir.
XIX. Yüzyılın İlk Yarısında İspir’in Nüfus Durumu
İspir’in nüfusuna dair en eski kayıtlar, bölgenin fethi sonrası yapılan tahrir defterlerinde bulunmaktadır. 1520 yılında bu günkü yüzölçümünden daha geniş bir sahası olan İspir’in, köyleri ile birlikte tahmini nüfusu 19.869 kişi olup, bunun 7.579’u şehirde, 12.290’ı da köylerde yaşamaktaydı.
XIX. Yüzyılın ilk yarısında İspir ve köylerinin nüfus yapısı incelenirken İstanbul Başbakanlık Osmanlı Arşivi’nde Maliye Ceride ( ML. CRD) katalogunda kayıtlı 2059 numaralı icmal defter esas alınmıştır. Üzerinde tahrir tarihi bulunmayan defterde, İspir ile birlikte, Erzincan, Tercan ve Pasinler sancak ve kazalarının nüfus yoklama bilgileri bulunmaktadır.
Başbakanlık Osmanlı Arşivi D.CRD. ( Bâb-ı Defterî Cerîde Odası) 40465 numarada kayıtlı olan ve üzerinde 1251/1835 tarihi bulunan bir başka defter, Erzurum Eyaletinin, Erzurum merkez, Bayburd, Kiğı, Tortum, Malazgird v.s. kazaların nüfus yoklamalarını içermekte ve defterin başında “cüz-i evvel” ibaresi bulunmaktadır.
Araştırmada kullanılan ML. CRD. 2059 numaralı defterin her ne kadar tasnifi farklı katalogda olsa da, üzerinde “cüz-i sani” yazması ve bir öncekinde yer almayan kazaların nüfus yoklamalarını içermesi nedeniyle 1835 tarihli D.CRD 40465 nolu defterin devamı olduğu düşünülmektedir.
İspir kazasının nüfus yoklamasını içeren sayfanın başında “der livâ-ı mezbûr kaza-ı İsbir iki kıt‘a defter-i muharrer ve memhûr ve mümzî Mehmed Efendi Nâ‘ib-i kaza-ı mezbûr” cümlesi yer almakta ve yoklamanın kaza naibi Mehmed Efendi tarafından yapıldığına ve defterin iki sahifeden ibaret olduğuna işaret edilmektedir.
Defterdeki verilere göre, yerleşim alanları gösterdikleri özelliklere göre mahalle, karye/köy ve mezra olarak üç sınıfa ayrılmıştır.
Mahalleler, kendi içerisinde sosyo-ekonomik bir bütünlük oluşturan, büyüklüğü birkaç hane ile on-onbeş hane arasında değişen, devamlı oturulan ve idarî bakımdan köy muhtarlıklarına bağlı olan yerlerdir. Mezralar ise yerleşme çekirdeği olan tek ev ve eklentisi ile köy yerleşmesi arasında bir ara tip yerleşmelerdir.
1835 tarihli nüfus yoklama defterindeki verilerde, İspir kaza merkezi ile birlikte 152 yerleşim alanı bulunmaktadır. Kaza merkezi deftere “kaza-ı mezbûr” şeklinde, köyler ise “karye” biçiminde kaydedilmiştir. Kaza merkezi dışındaki yerlerden 148 adedi köy olarak, 2 adedi mezra olarak ve 1adedi de mahalle olarak yazılmıştır. Ayrıca bunlardan “Cörengis” ve “Gülhas” karyelerinin “mahalle-i kaza-ı mezbûr” oldukları, yani şehrin mahalleleri oldukları belirtilmiştir.
Defterde Müslüman nüfus ayrı, gayrimüslim nüfus da ayrı ele alınmıştır. Müslümanlar yaşlarına göre, tüvâna ( genç), sabi ( çocuk) ve musin ( yaşlı) olarak sınıflandırılmış; gayrimüslim nüfus ise tabi oldukları cizye yükümlülüğüne göre, durumu iyi olanlar a‘lâ, orta seviyede olanlar evsât ve zayıf olanlar edna olarak yazılmışlardır. Henüz cizyeye tabi olmayan ancak belirli bir yaşa geldiklerinde mükellef olabilecek olan erkek çocuklar da sabi olarak kaydedilmişlerdir.
Tahrir sonuçlarına göre İspir kaza merkezi ve köylerinde yaşayan toplam erkek birey sayısı 11.308 kişiden ibaret olup, bunun %95 gibi çok büyük bir kısmını Müslümanlar meydana getirmekteydi. Kaza genelinde yaşayan 10.691 Müslüman erkek nüfusun yanında, gayrimüslim erkek sayısı sadece 617 kişiden ibaretti. Kaza genelindeki Müslümanlardan 4.670 kişi sabi, 4.146 kişi tüvâna ve 1.875 kişi de musin olarak kaydedilmişti. Gayrimüslimler ise ekonomik durumlarına ve cizye yükümlülüklerine göre 328 kişi a‘lâ, 296 kişi evsât, 69 kişi edna ve 244 kişi de sabi olarak tasnif edilmişti.
Defterdeki bilgilere göre İspir’in 1835 yılı demografik yapısını şu başlıklar altında incelemek mümkündür:
A- Kaza Merkezinin Nüfus Yapısı
1-Müslüman Nüfus Durumu
2- Gayrimüslim Nüfus Durumu
B- Köylerin Nüfus Yapısı
1- Köylerde Müslüman Nüfus Durumu
2- Köylerde Gayrimüslim Nüfus Durumu
A- Kaza Merkezinin Nüfus Yapısı
1835 yılında Cörengis ve Gülhas mahalleleri de dahil olmak üzere kazanın toplam erkek nüfusu 240 kişiden ibaretti. Bunun %82 gibi çok büyük bir kısmını (196 kişi) Müslümanlar oluştururken, %18’ini de (44 kişi) gayrimüslimler teşkil etmekteydi. Mahalleler haricinde kaza merkezinin erkek nüfusu 205 kişi olup, bunun 161’ini Müslümanlar, 44’ünü de gayrimüslimler meydana getirmekteydi.
1-Kaza merkezinin Müslüman Nüfus Durumu
Yukarıda değinildiği üzere kaza merkezinin toplam erkek nüfusu 196 kişiden ibaretti. Bunlardan 161 kişi “kaza-ı mezbûra”, 19 kişi Cörengis mahallesine ve 16 kişi de Gülhas mahallesine kayıtlıdır. Mevcut nüfusun 73’ü genç, 84’ü çocuk ve 39’u yaşlı olarak gruplandırılmıştır.
2-Kaza Merkezinin Gayrimüslim Nüfus Durumu
İspir şehir merkezinde yaşayan toplam gayrimüslim erkek sayısı 44 kişidir. Ekonomik durumlarına göre bunlardan 1 kişi a‘lâ, 19 kişi evsât ve 6 kişi edna olarak tasnif edilmiştir. Ayrıca 18 kişi de sabî olarak kaydedilmiştir.
B- Köylerin Nüfus Yapısı
Defterde Müslüman nüfusun yaşadığı köyler ayrı, gayrimüslimlerin yaşadığı köyler ayrı yazılmıştır. Ancak istatistikî bilgiler verilirken farklı yazım şekli bulunan iki köye rastlanmaktadır. Bunlar Müslüman nüfusun yazıldığı sayfada ( جبوط )_ ve ( قليج ) köyleri ile Gayrimüslimlerin yazıldığı sayfada yer alan ( چاپوط ) ve ( قاج ) şeklinde yazılan köylerdir. Tahriri yapan görevliler, köyleri sıra ile gezdikleri ve buna göre yazdıkları için -defterin tamamında bu özellik göze çarpmaktadır- bahsi geçen köylerden جبوط _ ile چاپوط ve قليج ile قاج köylerinin muhtemelen aynı köyler olduğu ve kâtip hatası olarak farklı yazıldığı kanaati hasıl olmaktadır. Araştırmada adı geçen köyler aynı köy olarak kabul edilmiştir.
Mevcut köy ve mezraların toplam erkek nüfusu 11.068 kişidir. Köylerdeki nüfusun %95’ini (10.495 kişi) Müslümanlar teşkil ederken, gayrimüslimler sadece 573 kişiden ibaretti. Yani gayrimüslimler nüfusun %5’ini oluşturmaktaydı.
Nüfusun en yoğun olduğu köyler sıralamasında, günümüzde nahiye merkezi olan Hunud 726 kişi ile ilk sırada yer almaktaydı. Hunud’un toplam erkek nüfusunun 648’ini Müslümanlar, kalanını gayrimüslimler meydana getirmekteydi.
Günümüzde Rize ili İkizdere ilçesine bağlı olan Anzir/Anzer köyü, tamamı Müslümanlardan müteşekkil 511 kişi ile ikinci sırada bulunmaktaydı. Salaçor köyü ise yine tamamı Müslümanlardan müteşekkil 369 kişi ile üçüncü durumdaydı.
Toplam nüfusu en az yoğunlukta olan köyler sıralamasında ise 7 kişi ile Çirkeşin köyü birinci, 10’ar kişi ile Ağpınar köyü ikinci, 11 kişi ile Kilens köyü de üçüncü idi.
1- Müslümanların Yaşadığı Köyler
1835 yılı tahririne göre İspir’in 146 köyünde Müslüman ahali yaşamaktaydı. Bu köylerdeki toplam erkek nüfus 10.495 kişiden ibaretti. Bunun 4.073 kişisi tüvana, 4.586 kişisi sabî ve 1.836 kişisi musin olarak tasnif edilmiştir. Mevcut köylerin 133 tanesinde sadece Müslümanlar yaşamaktaydı.
Müslümanların yaşadığı köyler içinde ortalama nüfus yoğunluğu 72 kişi idi. 146 köyden 105’i bu ortalamanın altında 41’i ise ortalamanın üzerinde bir yoğunluğa sahipti.
Müslüman nüfusun sakin olduğun en kalabalık köyler sıralamasında Hunud, Anzir, Salaçor, Mahura ve Kabahor köyleri ilk başlarda gelmekteydi. Hunud’un toplam erkek nüfusu 648 kişi, Anzir’in 511 kişi, Salaçor 369 kişi, Mahura 357 kişi ve Kabahor köyü 315 kişiden ibaretti.
Yoğunluğun en az olduğu köylerde ise Çirkeşin köyü 7 kişi ile ilk sırada yer almaktaydı. Bunu 8 kişi ile Şehristanes, 10’ar kişi ile Ağpınar ve Ağsekü, 11 kişi ile Kilens köyü ve 12’şer kişi ile Atürküden, İncesu, Karakaya, Leylek, Semehrek köyleri takip etmekteydi.
2-Gayrimüslimlerin yaşadığı köyler Deftere göre 1835’li yıllarda İspir’in İkisor/s ve Masans köyleri ile Tanzut mezrasında sadece gayrimüslimler ikamet etmekteydi. Bu köylerdeki toplam gayrimüslim erkek sayısı 101 kişi olup, bunlardan 1 kişi a‘lâ, 47 kişi evsât, 6 kişi edna ve 47 kişi de sabî olarak kaydedilmiştir.
3- Müslümanlarla Gayrimüslimlerin Birlikte Yaşadıkları Köyler
Tahrir sonuçlarına göre XIX. yüzyılın ilk yarısında İspir’in 15 köyünde Müslümanlar ile Gayrimüslimler birlikte yaşamaktaydı. Bu köylerde toplam erkek nüfus 1.641 kişi olup, bunun 1.169’unu Müslümanlar teşkil ederken, 472’sini de Gayrimüslimler oluşturmaktaydı.
Müslüman ve Gayrimüslimlerin birlikte yaşadıkları köylerden Hunud’un erkek nüfusu 726 kişi, Hişen’in 138, Mezekrek köyünün 108, Çinaçor köyünün 102, Varzenis köyünün 87, Hozahbur köyünün 71, Kılıç köyünün 65, Mukşin köyünün 58, Vartek köyünün 50, Koşmuşat köyünün 44, Dişasor köyünün 43, Dizans köyünün 42, Cubut köyünün 42, Hoka köyünün 35 ve Şehristanes köyünün 30 kişiden ibaretti.
Sonuç
Osmanlı Devleti’nde ilk nüfus sayımı, askeri amaçlı olarak II. Mahmud zamanında 1831 yılında yapılmıştır. Ancak diğer birkaç eyaletle birlikte Erzurum eyaleti, bu sayıma tabi tutulmamış ve burada sayım ileri bir tarihte gerçekleştirilmiştir. Araştırmada ele alınan nüfus yoklaması 1835 yılında yapılmıştır. Yoklamanın yapıldığı dönemde İspir, günümüzde olduğundan çok daha geniş bir yüz ölçümüne ve sınıra sahipti. Bugün Rize’nin İkizdere ilçesi ile Bayburt ve Erzurum il merkezlerine bağlı olan bazı köyler, bahsi geçen dönemde İspir kazasından idare edilmekteydi.
Defterdeki sonuçlara göre XIX. Yüzyıl ortalarında İspir ve köylerinde 11.308 erkek nüfus yaşamaktadır. Kadın nüfusun da bu miktar civarında olduğu varsayılırsa, İspir ve köylerinin toplam nüfusunun 20 ile 25.000 arasında olduğunu söylemek mümkün olabilir.
İspir kaza merkezinin anılan tarihte tahmini nüfusu ise 410 kişiden ibaretti. Merkezdeki nüfusun bu denli düşük oluşuna Haziran 1836 yılında bölgeyi gezen Batılı seyyah W.J.Hamilton da değinmektedir. Hamilton, eserinde İspir’in köylerinin her birinin 5 ila 50 hane arasında büyüklüğe sahip olduğunu belirttikten sonra, geçmişte çok daha büyük olan İspir kaza merkezinin de sadece 50 hanesi olduğunu ifade etmektedir.36
Nüfus yoklamasının sonuçları özellikle iki açıdan önem arz etmektedir. Bunlardan biri sayımın 1828-1829 Osmanlı- Rus savaşı sonrasına ait olması, diğeri de Osmanlı Devleti için bir dönüm noktası olan ve yörede daha sonraki yıllarda tatbik edilen Tanzimat Fermanı’nın ilanı öncesinde yapılmış olmasıdır. Bu bağlamda sayım sonuçları İspir’in Tanzimat öncesi demografik yapısını ortaya koyması açısından dikkate değerdir. Bilindiği üzere 1828-1829 Osmanlı- Rus harbi, Osmanlı Devleti’nin mağlubiyeti ile sonuçlanmış ve birçok yöre gibi, Erzurum Eyaleti de sosyal ve ekonomik açıdan derin yaralar almıştır. Savaş sonrası bölgeden çekilen Ruslar, çeşitli esnaf kollarında faaliyet gösteren bir kısım Ermeni tebayı da yanında götürmüştür. Yaşanılan bu göç olayı bölgenin ekonomisini olumsuz yönde etkilemiştir.
Rusların Doğu Anadolu’dan yaklaşık 100.000 Ermeni’yi göçürdüğü bilinmekle beraber, İspir ve köylerinden ne kadar Ermeni’nin göçürüldüğü ise bilinmemektedir. Nüfus yoklamasında Müslüman ahali askerî, gayrimüslim ahali iktisadî açıdan devlet için son derece önem arz etmektedir. Bu nedenle görevli muharrirler Müslüman erkeklerden hâlihazırda askerlik için elverişli olanları kaydettikleri gibi, gelecekte asker olabilecek olanları da – sayım esnasında çocuk yaşta olanlar- kaydetmeye çok dikkat etmiştir. Bu bağlamda Gayrimüslim nüfusun yazımına da, devletin önemli bir gelir kaynağı olan cizye vergisinin mükellefleri olması açısından özellikle itina gösterilmiştir. Mevcut cizye yükümlüleri tespit edildikten başka, ileride mükellef olacakları için çocuk yaşta olanlar da aynı titizlikle deftere yazılmıştır. Osmanlı Devleti açısından çok önemli olan bu iki husus, sayım sonuçlarının güvenirliği hususunda akla gelebilecek şüpheleri de izale eden en önemli delildir.
Bütün bunlardan başka 1828-1829 savaşı sonrasında bile, Müslüman ve Gayrimüslimlerin aynı köylerde, Osmanlı sancağı altında huzurlu bir şekilde hayatlarını sürdürmeleri, günümüzde geçmişe yönelik yapılan eleştirilere cevap vermesi açısından da kayda değer tarihi bir gerçektir.
| Müslüman Nüfus | Gayrimüslim Nüfus | |||||||||
| Tuv ana |
Sabi | Musi n |
Top. Müsl. Nüfus |
A‘lâ | Evsât | Edna | Sa bî |
Top. Gayri müs. Nüfus |
Genel Toplam Nüfus |
|
| Kaza-i mezbûr | 61 | 67 | 33 | 161 | 1 | 19 | 6 | 18 | 44 | 205 |
| Cörengismahallesi | 5 | 12 | 2 | 19 | - | - | - | - | - | 19 |
| Gülhas mahallesi | 7 | 5 | 4 | 16 | - | - | - | - | - | 16 |
| Kızıl İmaret | 13 | 17 | 4 | 34 | - | - | - | - | - | 34 |
| Hıdırlık | 21 | 30 | 10 | 61 | - | - | - | - | - | 61 |
| Kayser | 5 | 13 | 4 | 22 | - | - | - | - | - | 22 |
| Kilens | 44 | 35 | 31 | 110 | - | - | - | - | - | 110 |
| Kilens | 5 | 3 | 3 | 11 | - | - | - | - | 11 | |
| Dişasor | 9 | 7 | 4 | 20 | 0 | 9 | 7 | 7 | 23 | 43 |
| Karsor | 15 | 50 | 14 | 79 | - | - | - | - | - | 79 |
| Eşkins | 7 | 14 | 15 | 36 | - | - | - | - | 36 | |
| Şigânus | 41 | 37 | 22 | 100 | - | - | - | - | - | 100 |
| Norgâh | 54 | 64 | 32 | 150 | - | - | - | - | - | 150 |
| Şeyğmus/Şihmus | 12 | 10 | 4 | 26 | - | - | - | - | - | 26 |
| Varzenis | 28 | 32 | 11 | 71 | 0 | 12 | 0 | 4 | 16 | 87 |
| Mezekrek | 26 | 28 | 12 | 66 | 1 | 20 | 6 | 15 | 42 | 108 |
| Badirgens | 19 | 20 | 7 | 46 | - | - | - | - | - | 46 |
| Gindehrek | 17 | 27 | 14 | 58 | - | - | - | - | - | 58 |
| Hontus | 12 | 32 | 11 | 55 | - | - | - | - | - | 55 |
| Karakoç | 27 | 35 | 16 | 78 | - | - | - | - | - | 78 |
| Decehrek | 14 | 23 | 16 | 53 | - | - | - | - | - | 53 |
| Arnas | 18 | 16 | 12 | 46 | - | - | - | - | - | 46 |
| Bayındur | 21 | 27 | 10 | 58 | - | - | - | - | - | 58 |
| Antis | 8 | 15 | 11 | 34 | - | - | - | - | - | 34 |
| Cirasor | 3 | 10 | 5 | 18 | - | - | - | - | - | 18 |
| Kılıç/ Kılıççı | 15 | 17 | 10 | 42 | 1 | 13 | 3 | 6 | 23 | 65 |
| Baksı | 47 | 50 | 16 | 113 | - | - | - | - | - | 113 |
| Alukânes | 20 | 40 | 12 | 72 | - | - | - | - | - | 72 |
| Kocukdur | 58 | 75 | 33 | 166 | - | - | - | - | - | 166 |
| Kabahor | 158 | 125 | 32 | 315 | - | - | - | - | - | 315 |
| Bizân? | 133 | 149 | 33 | 315 | - | - | - | - | - | 315 |
| Anzîr | 227 | 221 | 63 | 511 | - | - | - | - | - | 511 |
| İksenit | 139 | 133 | 29 | 301 | - | - | - | - | - | 301 |
| Hâya | 116 | 110 | 23 | 249 | - | - | - | - | - | 249 |
| Mahura | 160 | 163 | 34 | 357 | - | - | - | - | - | 357 |
| Cevadoz | 24 | 35 | 9 | 68 | - | - | - | - | - | 68 |
| Velkü | 23 | 35 | 8 | 66 | - | - | - | - | - | 66 |
| Koskor | 30 | 40 | 16 | 86 | - | - | - | - | - | 86 |
| Hopur | 16 | 28 | 12 | 56 | - | - | - | - | - | 56 |
| Taht | 37 | 34 | 17 | 88 | - | - | - | - | - | 88 |
| Kelenkes | 14 | 18 | 12 | 44 | - | - | - | - | - | 44 |
| Kormas | 17 | 16 | 11 | 44 | - | - | - | - | - | 44 |
| Ahbunus | 18 | 21 | 12 | 51 | - | - | - | - | - | 51 |
| Ortugu | 31 | 41 | 21 | 93 | - | - | - | - | - | 93 |
| Bergici | 17 | 24 | 7 | 48 | - | - | - | - | - | 48 |
| Hozahbur | 14 | 12 | 5 | 31 | 1 | 15 | 3 | 21 | 40 | 71 |
| Muşankas | 35 | 40 | 16 | 91 | - | - | - | - | - | 91 |
| Pazahbun | 53 | 33 | 24 | 110 | - | - | - | 110 | ||
| Vartinik | 22 | 15 | 10 | 47 | - | - | - | - | - | 47 |
| Karaseydi | 10 | 11 | 4 | 25 | - | - | - | - | - | 25 |
| Persor | 13 | 9 | 6 | 28 | - | - | - | - | - | 28 |
| Kızılhasan | 15 | 13 | 6 | 34 | - | - | - | - | - | 34 |
| Yunus | 11 | 11 | 4 | 26 | - | - | - | - | - | 26 |
| Cibâli | 22 | 25 | 13 | 60 | - | - | - | - | - | 60 |
| Degirmanderesi | 8 | 20 | 10 | 38 | - | - | - | - | - | 38 |
| Leylek | 3 | 4 | 5 | 12 | - | - | - | - | - | 12 |
| Kırık | 27 | 28 | 10 | 65 | - | - | - | - | - | 65 |
| Atürküden | 3 | 6 | 3 | 12 | - | - | - | - | - | 12 |
| Avcı | 19 | 36 | 16 | 71 | - | - | - | - | 71 | |
| Bozan | 9 | 7 | 5 | 21 | - | - | - | - | - | 21 |
| Mülk | 16 | 17 | 15 | 48 | - | - | - | - | - | 48 |
| Girbek | 6 | 7 | 7 | 20 | - | - | - | - | 20 | |
| Hoka | 5 | 8 | 8 | 21 | 0 | 6 | 4 | 4 | 14 | 35 |
| Cubut? /çaput | 8 | 10 | 4 | 22 | 0 | 9 | 2 | 9 | 20 | 42 |
| Ağpınar | 3 | 4 | 3 | 10 | - | - | - | - | - | 10 |
| Karakaya | 7 | 4 | 1 | 12 | - | - | - | - | - | 12 |
| Karahan | 11 | 14 | 8 | 33 | - | - | - | - | - | 33 |
| Yağlı | 9 | 4 | 5 | 18 | - | - | - | - | - | 18 |
| Bakçevank | 8 | 6 | 3 | 17 | - | - | - | - | - | 17 |
| İncesu | 5 | 5 | 2 | 12 | - | - | - | - | - | 12 |
| Zegrek | 13 | 20 | 11 | 44 | - | - | - | - | - | 44 |
| Ağsekü | 5 | 4 | 1 | 10 | - | - | - | - | - | 10 |
| Koşmuşat | 14 | 15 | 10 | 39 | 0 | 3 | 0 | 2 | 5 | 44 |
| Tapsor | 120 | 135 | 59 | 314 | - | - | - | - | - | 314 |
| Madur | 21 | 34 | 17 | 72 | - | - | - | - | - | 72 |
| Hantek | 12 | 12 | 5 | 29 | - | - | - | - | - | 29 |
| Cenker | 13 | 22 | 12 | 47 | - | - | - | - | - | 47 |
| Ahbirik | 60 | 58 | 43 | 161 | - | - | - | - | - | 161 |
| Mezra-i Kıznıs mahalle-i Ahbirik |
7 | 6 | 6 | 19 | - | - | - | - | - | 19 |
| Tarpun-ı ulya | 26 | 24 | 15 | 65 | - | - | - | -- | - | 65 |
| Tarpun-ı süfla | 12 | 15 | 7 | 34 | - | - | - | - | - | 34 |
| Kerâb | 35 | 35 | 17 | 87 | - | - | - | - | - | 87 |
| Kân | 39 | 48 | 34 | 121 | - | - | - | - | - | 121 |
| Nişanut | 25 | 51 | 20 | 96 | - | - | - | - | - | 96 |
| Hitnis? | 22 | 35 | 20 | 77 | - | - | - | - | - | 77 |
| Semehrek | 21 | 31 | 9 | 61 | - | - | - | - | - | 61 |
| Maden | 5 | 6 | 2 | 13 | - | - | - | - | - | 13 |
| Çapans | 27 | 47 | 14 | 88 | - | - | - | - | - | 88 |
| Nahirzir/Nahizer | 23 | 27 | 14 | 64 | - | - | - | - | - | 64 |
| Vank | 13 | 19 | 15 | 47 | - | - | - | - | - | 47 |
| Süleyman Bağı | 15 | 31 | 17 | 63 | - | - | - | - | - | 63 |
| Gadmir | 7 | 10 | 7 | 24 | - | - | - | - | - | 24 |
| Kındıs | 26 | 55 | 17 | 98 | - | - | - | - | - | 98 |
| Tıraht | 28 | 26 | 18 | 72 | - | - | - | - | - | 72 |
| Tanzut-ı ulya | 24 | 32 | 12 | 68 | - | - | - | - | - | 68 |
| Sadaka | 6 | 9 | 9 | 24 | - | - | - | - | - | 24 |
| Çöpürgenes tabi-i Sadaka |
5 | 8 | 3 | 16 | - | - | - | - | - | 16 |
| Engücek | 35 | 51 | 24 | 110 | - | - | - | - | - | 110 |
| Didanos | 39 | 57 | 23 | 119 | - | - | - | - | - | 119 |
| Ekirger | 21 | 23 | 6 | 50 | - | - | - | - | - | 50 |
| Kağins-kânis | 46 | 65 | 32 | 143 | - | - | - | - | - | 143 |
| Hırdamos | 16 | 14 | 8 | 38 | - | - | - | - | - | 38 |
| Abrans | 17 | 20 | 6 | 43 | - | - | - | - | - | 43 |
| Vaknis/vahnas | 15 | 22 | 7 | 44 | - | - | - | - | - | 44 |
| Dişans | 9 | 10 | 1 | 20 | - | - | - | - | - | 20 |
| Karakafur | 5 | 6 | 3 | 14 | - | - | - | - | - | 14 |
| Poskor | 14 | 11 | 6 | 31 | - | - | - | - | - | 31 |
| Sodins/Sidons | 12 | 9 | 7 | 28 | - | - | - | - | - | 28 |
| Vaşkşin | 10 | 14 | 5 | 29 | - | - | - | - | - | 29 |
| Kansor | 33 | 31 | 14 | 78 | - | - | - | - | - | 78 |
| Ekirgenes | 19 | 20 | 9 | 48 | - | - | - | - | - | 48 |
| Koblat | 12 | 22 | 8 | 42 | - | - | - | - | - | 42 |
| Dizans | 5 | 6 | 2 | 13 | 0 | 17 | 3 | 9 | 29 | 42 |
| Kalkons | 16 | 17 | 11 | 44 | - | - | - | - | - | 44 |
| Varkor | 19 | 19 | 13 | 51 | - | - | - | - | - | 51 |
| Kânasor | 87 | 139 | 27 | 253 | - | - | - | - | - | 253 |
| Mukşin | 25 | 21 | 11 | 57 | 0 | 0 | 0 | 1 | 1 | 58 |
| Akındos | 9 | 7 | 6 | 22 | - | - | - | - | - | 22 |
| Hapuşkin | 14 | 12 | 6 | 32 | - | - | - | - | - | 32 |
| Zirins | 9 | 7 | 3 | 19 | - | - | - | - | - | 19 |
| Kağans | 4 | 9 | 2 | 15 | - | - | - | - | - | 15 |
| Tâb | 7 | 11 | 4 | 22 | - | - | - | - | - | 22 |
| Çirkeşin | 4 | 0 | 3 | 7 | - | - | - | - | - | 7 |
| Dankis | 9 | 7 | 4 | 20 | - | - | - | - | - | 20 |
| Kırans | 7 | 6 | 3 | 16 | - | - | - | - | - | 16 |
| Tanzut | 6 | 5 | 5 | 16 | - | - | - | - | - | 16 |
| Sithank | 18 | 9 | 6 | 33 | - | - | - | - | - | 33 |
| Karons | 10 | 7 | 6 | 23 | - | - | - | - | - | 23 |
| Mahalle-i Karons | 4 | 8 | 7 | 19 | - | - | - | - | - | 19 |
| Köşksor-koşkisor | 19 | 15 | 9 | 43 | - | - | - | - | - | 43 |
| Konpur | 37 | 35 | 22 | 94 | - | - | - | - | - | 94 |
| Hişen | 20 | 21 | 6 | 47 | 2 | 43 | 5 | 41 | 91 | 138 |
| Vartek | 17 | 11 | 12 | 40 | 0 | 6 | 2 | 2 | 10 | 50 |
| Şehristanes | 2 | 4 | 2 | 8 | 0 | 12 | 4 | 6 | 22 | 30 |
| Semherek-i mumkanes |
12 | 11 | 3 | 26 | - | - | - | - | - | 26 |
| Semehrek | 9 | 3 | 0 | 12 | - | - | - | - | - | 12 |
| Kordikans | 7 | 15 | 7 | 29 | - | - | - | - | - | 29 |
| Koans | 25 | 25 | 17 | 67 | - | - | - | - | - | 67 |
| Çirkini? | 59 | 50 | 13 | 122 | - | - | - | - | - | 122 |
| Keban | 6 | 4 | 3 | 13 | - | - | - | - | - | 13 |
| Decek? | 39 | 57 | 14 | 110 | - | - | - | - | - | 110 |
| Kala-i Fısırik | 19 | 9 | 7 | 35 | - | - | - | - | - | 35 |
| Acak? | 35 | 40 | 10 | 85 | - | - | - | - | - | 85 |
| Tanzut | 20 | 24 | 5 | 49 | - | - | - | - | - | 49 |
| Hunud | 277 | 292 | 79 | 648 | 1 | 37 | 8 | 32 | 78 | 726 |
| Dakubâr | 8 | 11 | 4 | 23 | - | - | - | - | - | 23 |
| Hotar | 41 | 28 | 9 | 78 | - | - | - | - | - | 78 |
| Çinaçor | 23 | 13 | 8 | 44 | 0 | 28 | 10 | 20 | 58 | 102 |
| Salaçor | 157 | 169 | 43 | 369 | - | - | - | - | - | 369 |
| İkisor | - | - | - | - | 0 | 7 | 0 | 7 | 14 | 14 |
| Masans | - | - | - | - | 1 | 32 | 3 | 30 | 66 | 66 |
| Mezra-ı Tanzut | - | - | - | - | 0 | 8 | 3 | 10 | 21 | 21 |
| Toplam | 4.146 | 4.670 | 1.875 | 10.691 | 8 | 296 | 69 | 244 | 617 | 11.308 |
Kaynak: Atatürk Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü Dergisi, Sayı: 34, Erzurum 2007
Dr. Yunus ÖZGER, Bozok Üniversitesi Fen-Edebiyat Fakültesi Tarih Bölümü Öğretim Üyesi, Yozgat
